Năm kiểu sét đánh gây chết người cần lưu ý

Năm cách sấm sét tấn công con người cần đề phòng

Không phải lúc nào cũng có thể biết chính xác nạn nhân đã bị sét đánh như thế nào; sau đây là danh sách các cách mà sét có thể tấn công nạn nhân. Bất kỳ loại sét đánh nào cũng có thể gây tử vong. Việc cấp cứu y tế ngay lập tức, bao gồm gọi điện thoại số khẩn cấp (115 - Việt nam), tiến hành hồi sức tim phổi (CPR), có thể hết sức quan trọng để giữ người sống cho đến khi dịch vụ cấp cứu y tế đến. (xem Cấp cứu người bị sét đánh). Sau đây là năm trường hợp thường xảy ra theo theo thứ tự phổ biến nhất:

1. Sét đánh trực tiếp vào con người (Direct Strike)

Một người bị sét đánh trực tiếp sẽ trở thành một phần của kênh dẫn điện chính của sét. Những vụ sét đánh trực tiếp thường xảy ra với những nạn nhân đang ở những vùng không có che chắn bảo vệ. Các trường hợp bị đánh trực tiếp theo các cách không bình thường khác ít khi xảy ra, nhưng nó vẫn hoàn toàn có thể giây tử vong.

Trong hầu hết các trường hợp bị sét đánh trực tiếp, một phần dòng điện sẽ truyền qua bề mặt da (gọi là hiện tượng flashover) và một phần còn lại sẽ đi qua cơ thể - thường là thông qua hệ thống tuần hoàn và/hoặc hệ thần kinh. Nhiệt lượng sản sinh ra khi sét đi qua da có thể gây bỏng, nhưng sự lan truyền dòng điện qua cơ thể mới là điều đáng nguy lớn.

Trong khi khả năng sống sót sau một cú sét sẽ dựa vào việc được cấp cứu y tế kịp thời, lượng dòng điện đi qua cơ thể cũng là một yếu tố quan trọng.

2. Sét đánh bên cạnh (Side Flash)

Sét đánh bên cạnh (còn gọi là đánh gần) xảy ra khi sét đánh trúng một vật thể cao hơn gần nạn nhân và một phần của dòng điện nhảy từ đối tượng cao hơn sang nạn nhân.

Nói cách khác, người đó đóng vai trò như một "ngắn mạch" cho một phần năng lượng của dòng điện sét.

Side Flash thường xảy ra khi nạn nhân cách vật bị đánh chỉ khoảng một đến hai bước chân. Những trường hợp phổ biến nhất là nạn nhân bị sét nhảy khi đang trú dưới cây để tránh mưa.

3. Sét truyền trong đất (Ground Current)

Khi sét đánh vào cây hoặc vật thể khác, rất nhiều năng lượng truyền dẫn từ vị trí đó ra bên ngoài và trên bề mặt đất. Hiện tượng này được gọi là dòng điện đất.

Bất kỳ ai đang ở bên ngoài, gần vị trí bị sét đánh có thể trở thành nạn nhân của dòng điện đất. Ngoài ra, dòng điện đất có thể truyền qua các sàn nhà có vật liệu dẫn điện.

Vì dòng điện đất có thể ảnh hưởng đến một khu vực lớn hơn so với các hiện tượng sét đánh khác nên nó gây ra nhiều vụ chấn thương và tử vong nhất. Dòng điện đất cũng có thể giết chết nhiều gia súc, gia cầm trên trang trại.

Thông thường, sét đi vào cơ thể ở điểm tiếp xúc gần nhất với vị trí sét đánh, đi qua hệ thống tuần hoàn và/hoặc thần kinh, và rời khỏi cơ thể tại điểm tiếp xúc xa nhất với vị trí sét đánh.

Điều này xảy ra do sự chênh lệch về điện thế giữa các chân mà ta thường gọi là điện áp bước.

Khoảng cách giữa các điểm tiếp xúc với đất càng lớn, nguy cơ tử vong hoặc chấn thương nghiêm trọng xảy ra càng cao. Vì động vật nuôi trên các trang trại có kích thước tương đối lớn, dòng điện đất từ một cú sét đánh gần đó thường khiến chúng tử vong.

4. Sét truyền qua dây dẫn (Conduction)

dòng điện sét truyền đến người thông qua vật dẫn điện

Sét có thể di chuyển xa trên các dây dẫn hoặc các bề mặt kim loại khác. Chất liệu kim loại không thu hút sét, nhưng nó cung cấp một đường dẫn cho dòng điện di chuyển.

Hầu hết các trường hợp chết người khi đang ở trong nhà và một số trường hợp ngoài trời là do sự truyền dẫn.

Dù ở trong nhà hay ngoài trời, bất kỳ ai tiếp xúc với bất cứ thứ gì kết nối với dây kim loại, ống nước hoặc bề mặt kim loại có tiếp xúc với bên ngoài đều có nguy cơ bị ảnh hưởng. Điều này bao gồm bất cứ thứ gì đang được ghim vào ổ cắm điện, vòi nước và bồn tắm, cửa sổ, cửa ra vào, điện thoại có dây.

5. Sét mồi hay tia phát xạ (Streamers)

tia sét mồi hay tia tiên đạo hướng lên đi qua người

Mặc dù rủi ro không phổ biến như các kiểu sét đánh khác, nhưng con người ở trong các vùng có "các tia sét mồi" vẫn có nguy cơ bị tử vong hoặc chấn thương nặng.

Các chùm tia mồi phát triển khi một tia tiên đạo di chuyển xuống tiếp cận mặt đất. Thông thường, chỉ có một trong số các chùm tia mồi tiếp xúc với các tia tiên đạo dài nhất khi nó tiếp cận mặt đất và tạo đường dẫn chính cho dòng điện đi xuống.

Tuy nhiên, khi kênh chính xảy ra, tất cả các chùm tia mồi khác trong khu vực cũng có thể xảy ra đồng thời.

Nếu một người ở trong khu vực của một trong những chùm tia mồi này, họ cũng có thể tử vong hoặc bị thương, mặc dù kênh dẫn sét chưa được hoàn thành giữa đám mây và tia tiên đạo hướng lên.

(nội dung theo National Weather Service)

Xem thêm:

• Nếu trời có giông sét cần làm gì để đảm bảo an toàn
• Nghe điện thoại bàn có thể bị sét đánh
• Cột thu lôi chống sét