Giông sét gia tăng do ô nhiễm không khí

Giông sét gia tăng do ô nhiễm không khí

Theo báo cáo đăng trên tạp chí Atmospheric Research (DOI:10.1016/j.atmosres.2024.08.005), các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng mức độ ô nhiễm không khí đang là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự gia tăng của hiện tượng giông sét. Đặc biệt, các hạt mịn (PM2.5) từ khói bụi công nghiệp và giao thông đã làm thay đổi tính chất của mây, từ đó dẫn đến sự xuất hiện của giông sét với tần suất cao hơn. Những hạt mịn này hoạt động như các hạt nhân ngưng tụ, kích thích quá trình tạo mây và tích tụ điện, làm tăng khả năng sét đánh. 

Trong nghiên cứu, các chuyên gia đã tiến hành phân tích dữ liệu từ nhiều vùng ở nước Mỹ và trên thế giới và nhận thấy rằng ở các khu vực đô thị với mức ô nhiễm không khí cao, tần suất giông sét tăng trung bình khoảng 30% so với những khu vực ít bị ô nhiễm. Nhiệt độ tăng cao cùng với nồng độ các hạt ô nhiễm trong khí quyển đã tạo ra những điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các đám mây dông mạnh mẽ, với sự tích điện nhiều hơn, dẫn đến số lượng các vụ sét đánh tăng vọt.

Nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng sự gia tăng hiện tượng giông sét có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng, bao gồm việc làm hư hại hệ thống điện, cơ sở hạ tầng, và thậm chí đe dọa đến tính mạng con người. Ở những khu vực đô thị hóa và công nghiệp hóa mạnh, việc gia tăng ô nhiễm không khí không chỉ gây ra các vấn đề về sức khỏe mà còn là nguy cơ gia tăng sét đánh, đặc biệt là khi điều kiện thời tiết trở nên khắc nghiệt hơn.

Đứng trước thực trạng giông sét ngày càng nhiều hơn do ô nhiễm không khí, nghiên cứu này kêu gọi các chính sách mạnh mẽ hơn trong việc bảo vệ môi trường, từ đó giảm thiểu rủi ro của các hiện tượng thời tiết cực đoan như giông sét và lũ lụt. Các biện pháp giảm khí thải từ giao thông và công nghiệp, kết hợp với việc phát triển công nghệ xanh, có thể là chìa khóa để kiểm soát tình trạng này. Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của ô nhiễm không khí đối với thời tiết và sự cần thiết của việc cải thiện chất lượng không khí cũng là một yếu tố quan trọng trong chiến lược dài hạn nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.

Tác động của biến đổi khí hậu và giông sét

Một khía cạnh khác của nghiên cứu này liên quan đến tác động của biến đổi khí hậu đối với hiện tượng giông sét. Sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu, cùng với sự thay đổi về phân bố năng lượng trong bầu khí quyển do khí nhà kính, đã tạo ra các điều kiện cho sự hình thành của những cơn bão giông mạnh hơn. Các đợt nắng nóng gia tăng, cùng với lượng nước bốc hơi nhiều hơn, đã làm tăng mật độ mây dông. Khi các đám mây tích điện này gặp nhau, nó tạo điều kiện hoàn hảo cho sự xuất hiện của sét.

Tác động lâu dài của hiện tượng giông sét tăng lên không chỉ dừng lại ở mức độ phá hủy hạ tầng và tài sản, mà còn có nguy cơ làm tăng các vụ cháy rừng, đe dọa hệ sinh thái và gia tăng rủi ro về môi trường sống của con người. Nghiên cứu này chính là lời cảnh tỉnh về sự kết nối phức tạp giữa ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu, và những hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng.

Giông sét và biến đổi khí hậu ở Việt nam

Hiện tại, có một số nghiên cứu đã thực hiện ở Việt Nam liên quan đến giông sét và các yếu tố môi trường. Đặc biệt, nghiên cứu "Thunderstorm Activity and Extremes in Vietnam for the Period 2015–2019" đã phân tích dữ liệu về hoạt động giông sét tại Việt Nam trong 5 năm, từ 2015 đến 2019. Nghiên cứu này sử dụng dữ liệu từ hệ thống phát hiện sét toàn cầu Vaisala GLD360 để đánh giá mật độ sét và sự phân bố theo mùa.

Kết quả cho thấy mật độ sét trung bình hàng năm tại Việt Nam là 20 lần đánh sét/km², với khu vực miền Trung và Bắc Việt Nam ghi nhận hoạt động sét cao hơn so với các khu vực khác.

Số lượng sét đánh hàng năm ở Việt nam

Báo cáo cũng cho thấy số lần sét đánh cũng tăng dần lên trong thời gian nghiên cứu.

Số lượng sét đánh hàng năm tăng lên ở Miền Bắc, Miền nam và cả Việt nam trong giai đoạn 2015–2019.

Số lượng sét đánh hàng tháng trong năm

Số lượng sét đánh mỗi tháng trong năm cũng khác nhau theo thời tiết

Giá trị trung bình hàng tháng trong năm về số lượng sét đánh ở Việt Nam, Bắc và Nam Việt Nam trong giai đoạn 2015–2019.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng nhận thấy giông sét có mối liên hệ với các yếu tố khí hậu và sự thay đổi về thời tiết, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về mối liên quan giữa ô nhiễm và giông sét tại Việt Nam, chưa có số liệu cụ thể về giông sét gia tăng do ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí, đặc biệt là từ các nguồn như nhà máy công nghiệp và phương tiện giao thông, có thể làm tăng tần suất giông sét thông qua việc làm thay đổi thành phần của khí quyển​ (SpringerLink).

Nếu bạn muốn tham khảo chi tiết hơn, có thể xem thêm nghiên cứu này trên tạp chí MDPI về hoạt động giông sét tại Việt Nam trong giai đoạn 2015-2019.

Tổng kết

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhà máy công nghiệp, phương tiện giao thông, tàu thuyền, cháy rừng và nhiều hoạt động khác là những nguồn chính gây ra ô nhiễm không khí (bụi mịn PM2.5, PM10, khí CO …), dẫn đến sự gia tăng tần suất giông sét. Các hạt bụi mịn từ các nguồn này không chỉ làm xấu đi chất lượng không khí mà còn tạo điều kiện cho sự hình thành các đám mây dông mạnh, tăng cường các vụ sét đánh ngày càng nhiều hơn.

Giông sét ngày càng nhiều hơn do ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống, chúng ta cần hành động mạnh mẽ hơn. Các biện pháp như sử dụng năng lượng tái tạo, chuyển đổi sang xe điện và phương tiện giao thông sạch, kết hợp với việc giảm khí thải công nghiệp là giải pháp thiết yếu. Đồng thời, nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của ô nhiễm và khuyến khích bảo vệ môi trường sẽ giúp tạo ra sự thay đổi tích cực. Bên cạnh đó, cũng cần trang bị các kiến thức phòng ngừa và thực hiện các giải pháp chống sét phù hợp để bảo vệ an toàn.

Chúng ta hãy cùng nhau giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ không khí sạch, và hạn chế sự gia tăng của những hiện tượng thời tiết cực đoan như giông sét, nhằm đảm bảo một tương lai bền vững và an toàn hơn cho thế hệ sau.

Xem thêm: Điều gì xảy ra khi Bạn bị sét đánh?